Spreken zonder hoge adem en hyperventilatie

Heb je tijdens presentaties of andere spreekmomenten last van hoge adem of dat je gaat hyperventileren? Dan hol je als het ware achter je adem aan. Je zal hebben ervaren dat iedere poging om er controle over te krijgen je klachten verergert. Maar wat helpt dan wel om te kunnen spreken zonder hoge adem of hyperventilatie?

Op deze pagina bespreken we onderstaande onderwerpen:

• Wat is hyperventilatie
• Lichamelijke klachten bij hyperventilatie
• Praktijkvoorbeelden van hyperventilatie
• Een belangrijke oorzaak van hyperventilatie
• Oefening bij hyperventilatie
• Een belangrijke tip bij hyperventilatie

Wat is hyperventilatie?

De letterlijke betekenis van hyperventilatie is teveel ademen. Een snelle ademhaling past bij lichamelijke inspanning, zoals sporten. Maar hyperventilatie ontstaat als je teveel ademt terwijl je geen grote inspanning levert. Je kunt last hebben van acute hyperventilatie en chronische hyperventilatie.

Acute hyperventilatie

Acute hyperventilatie houdt in dat je plotseling ademnood krijgt omdat je te snel ademhaalt. Bijvoorbeeld als reactie op stress, angst, paniek of andere emotionele triggers. De symptomen kunnen hevig zijn, maar ze verdwijnen meestal vanzelf zodra je kalmeert.

Chronische hyperventilatie

Chronische hyperventilatie betekent dat je regelmatig en langdurig een te snelle ademhaling hebt, zonder dat er een duidelijke emotionele trigger is. Als je last van chronische hyperventilatie hebt, leidt dat vaak tot aanhoudende symptomen.

Lichamelijke klachten bij hyperventilatie

Hyperventilatie kan de volgende symptomen en klachten veroorzaken: droge mond, hartkloppingen, beklemmend gevoel of pijn op je borst, je hart gaat sneller kloppen, wazig zien, licht gevoel in je hoofd, duizeligheid, misselijkheid, tintelingen, benauwdheid, concentratiestoornissen, angst en spanningen

Praktijkvoorbeelden van hyperventilatie

Soms wordt hyperventileren verward met een ernstige ziekte en beland je op de spoedeisende hulp als gevolg van een aanval. Zo was er ooit een deelnemer aan de Spreekangst Masterclass die vertelde dat hij tijdens een belangrijke presentatie voor zijn werk een hyperventilatie aanval kreeg en er een ambulance werd gebeld omdat zijn verkeerde manier van ademhalen en de lichamelijke symptomen die erop volgden werden verward met een hartinfarct.

Hij dacht op dat moment ook zelf dat zijn laatste uurtje geslagen had. Nadien durfde hij nergens mee het woord te voeren uit angst dat hij opnieuw een aanval van hyperventilatie zou krijgen. Bij het idee alleen al ging hij sneller ademen. Na de masterclass was zijn angst volledig verdwenen.

‘Mijn hart zat in mijn keel…’

Ik gaf ooit een cursus spreken in het openbaar waar een tv-presentatrice aan mee deed die tijdens een opname was flauwgevallen. Gelukkig was het geen live uitzending en kon de opname later overnieuw worden gedaan. Het voorval had op haar persoonlijk een enorme impact. Ze ging steeds meer tegen tv-opnames opzien omdat ze bang was dat het haar opnieuw overkwam.

Tijdens de cursus liet ik haar een presentatie doen. Ze deed het zo goed dat niemand begreep wat ze op de training kwam doen. Haar eigen reactie was: ‘Mijn hart zat in mijn keel’. Ik geloofde dat graag.

Een belangrijke oorzaak van hyperventilatie

Toen ik haar hoorde spreken, viel het me op dat ze iedere zin hoog eindigde. Het is een van de belangrijkste oorzaken van hyperventilatie tijdens het spreken. Want omdat de toon waarin ze sprak steeds omhoog ging, werd het moeilijk om even te pauzeren. Ze ging steeds gejaagder praten en neigde steeds meer naar naar hyperventileren. De presentatie had geen vijf minuten langer mogen duren, anders was ze opnieuw flauwgevallen…

Deze presentatrice is niet de enige die de neiging heeft al haar zinnen hoog te eindigen. Let maar eens op. Heel veel mensen doen dat. Toegegeven, het klinkt heel gezellig, maar bij een gezond en boeiend spraakpatroon hoor je iedere zin echter laag, of zacht te eindigen en dient de toon resoluut te zijn. Zo blijft er geen restlucht achter. Dit voorkomt gejaagd spreken, ademnood, een onzekere stem en meer van dat soort klachten tot aan een regelrechte acute hyperventilatieaanval.

Er zijn altijd cursisten die kampen met soortgelijke klachten als de presentatrice op mijn spreektrainingen.

Waarom geen ademhalingstechnieken?

Heb je last van deze klachten, probeer dat liever niet met ademhalingstechnieken op te lossen. Je problemen verergeren. De reden is dat iets presenteren alle aandacht vraagt. Ga je gelijktijdig je ademhaling controleren (dieper ademhalen, proberen een rustige ademhaling te forceren, of bewust buik adem toe te passen) dan ben je aan het multitasken. Het is bewezen dat we dat niet kunnen. Het gevolg is dat je de draad van je verhaal kwijt raakt en blokkeert. Het gevolg daarvan is meer spanning in je lijf en alle symptomen die je wilde bestrijden verergeren. En zo ontstaat hyperventilatie juist.

De ideale ademhaling bestaat niet

Ademhalen is een automatisch proces, een basisvoorwaarde voor ons bestaan. De ideale ademhaling bestaat niet. Iedereen heeft een aan de persoon en omstandigheden aangepaste manier van ademen die automatisch plaatsvindt en waaraan je beter niet kunt sleutelen. Het lichaamsritme wordt anders in de war gebracht. Wanneer je een presentatie geeft, doe dan wat alle mensen doen die in balans zijn: let nooit op de ademhaling.

Oefening bij hyperventilatie

De oorzaak van hyperventilatie is niet je ademhaling op zich. Sneller ademhalen is een gevolg, geen oorzaak. Het heeft te maken met spanning. Een te hoge ademhaling geeft aan dat je stress of angst ervaart. Heb je last van hyperventilatie tijdens spreken in het openbaar? En voel je spanning voordat je aan het woord bent? Doe dan onderstaande oefening.

Ga zitten met je hoofd rechtop en kijk bijvoorbeeld naar een schilderij aan de muur, iets boven ooghoogte. Kijk naar het schilderij en neem alles in je op zonder het te benoemen. Doe dat op zo’n wijze dat jij je straks alle details van het kunstwerk zou kunnen herinneren. Ondertussen luister je naar de omgevingsgeluiden. Je doet dus beide dingen gelijktijdig. Na twee minuten zal je ervaren dat je volkomen rustig geworden bent.

Een belangrijke tip bij hyperventilatie

Zorg er voor dat je niet gaat staren. Maar dat jij je ogen actief houdt en alles om je heen blijft zien. Het is zaak dat je in de echte wereld blijft. Dat is heel wat beter dan in je eigen staarwereld te zitten waarbij je gedachten een loopje met je nemen en je brein de verkeerde film afdraait; een horrorfilm die angstig en gestrest maakt.

Ook hier geldt: je kunt niet multitasken. Als je je ogen echt de kost geeft tijdens je presentatie en je je hoofd goed meedraait in de richting waarin je kijkt, is het onmogelijk om tegelijkertijd in je angstige binnenwereld te verblijven. Ga er maar eens serieus mee aan de slag. Het werkt!

Wil je meer hulp?

We hebben een 8 stappen videotraining voor je klaarstaan waarmee je zelf aan de slag kunt:  Presenteren zonder hyperventilatie in 8 stappen.

Of kies voor de 2 daagse Spreekangst Masterclass >>