Waarom stotteren mensen?

Waarom stotteren mensen? Het is een veel gestelde vraag in onze praktijk. Hoewel het waarom van iets weten een probleem niet oplost, geeft het je wel een belangrijk handvat in welke richting je de oplossing het beste kunt zoeken. Lees hier alles over het waarom van niet vloeiend spreken.

Stotteren is een sociale angst

Om maar meteen de waaromvraag te beantwoorden: stotteren is in de meeste gevallen een sociale angst. Het gros van de stotteraars kan immers wel vloeiend spreken als er geen mensen bij zijn. Dat stotteren sterk gekoppeld is aan spreken in het bijzijn van andere mensen wordt ook bevestigd door een studie uit 2021 van Eric S. Jackson, Assistent Professor in de Communicatiewetenschappen en Stoornissen aan de Universiteit van New York.

De perceptie van sprekers van een luisteraar, reëel of ingebeeld, is van cruciaal belang en noodzakelijk om stotteren te laten optreden’, zo wees de studie uit. Het sluit naadloos aan op de aanpak die SPREEK al sinds begin jaren 90 van de vorige eeuw toepast, waarbij stotteren wordt beschouwt als een vorm van sociale angst.

Hoe uit stotteren zich als sociale angst?

Naar schatting bedraagt het aantal stotteraars wereldwijd meer dan 60 miljoen. Angst, stress en opwinding die ontstaat in het bijzijn van anderen zorgt ervoor dat mensen gaan stotteren. Hoeveel mensen stotteren in een sociale setting verschilt van persoon tot persoon. Sommigen krijgen moeite met bepaalde letters, of lettergrepen. Anderen met bepaalde of moeilijke woorden. Of het is een combinatie ervan. Klanken, lettergrepen of woorden worden verlengd of woorddelen herhaald. Er kan ook lichamelijke spanning bij komen kijken, bijvoorbeeld in de vorm van knipperen met de ogen tijdens het spreken.

Van onschuldige stotter naar sociale angst

Veel kleine kinderen gaan stotteren. Het is een normaal onderdeel van de spraakontwikkeling bij peuters dat ontwikkelingsstotteren wordt genoemd. Besteed je er geen aandacht aan, dan groeien de meeste jonge kinderen er gewoon overheen. Het stotteren gaat in zo’n geval vanzelf over.

Maar als er vanuit de omgeving bezorgd, ongeduldig of geïrriteerd op wordt gereageerd, of veel te hoge eisen gesteld worden met betrekking tot de spreekvaardigheid van een kind, ontstaat er een focus op het stotteren. Door teveel aandacht, of negatieve aandacht wordt die tijdelijke en onschuldige stotter dan ineens een probleem.

Het gevolg is dat een kind erover na gaat denken, zich erop gaat focussen en er controle over probeert te krijgen. Dat alles werkt averechts. Je focus gaat naar wat je niet wilt en dat heeft nog nooit iets goeds opgeleverd.

Angst om beoordeeld te worden

De bijkomende angst die van een onschuldige stotter een probleem maakt is de angst voor mensen. Of beter gezegd, de angst om negatief beoordeeld te worden door mensen. Zonder mensen die jou kunnen zien of horen, kun je met spraak wel prima uit de voeten.

Schaamte en vermijdingsgedrag

Natuurlijk kan stotteren ook ontstaan na de peuterleeftijd. Het kan zijn dat je een keer hakkelt of stottert in een sociale situatie en je daar zo voor schaamt vanwege bepaalde reacties van de buitenwereld dat je bang bent dat dit opnieuw gebeurt. Je gaat krampachtig op je spraak letten. De daarmee gepaard gaande nervositeit zet je ertoe aan om situaties te gaan mijden.

Loslaten

In feite stottert of hapert iedereen wel eens een keertje in z’n leven. Het is net zoals met alle andere sociale angsten zoals bijvoorbeeld bloosangst, trilangst en zweetangst. De ene persoon bloost, trilt of zweet een keer, krijgt er een opmerking over, laat het los, denkt er niet verder over na en gaat door met het leven. Een ander voelt zich betrapt, schaamt zich, gaat er over malen, vreest dat het opnieuw zal gebeuren en wat anderen wel niet zullen denken en zit ineens met een bloos-, tril-, of zweetangstprobleem.

Symptomen sociale angst

Of het nu gaat om een 1 op 1 conversatie, spreken in het gezelschap van meerdere mensen of hardop voorlezen waar anderen bij zijn, als stotteraar ben je bang dat je controle verliest over je spraak en ervan overtuigd dat je gaat stotteren en haperen. Je keert naar binnen en kijkt kritisch door de ogen van anderen naar jezelf. Want je bent het zelf die invult wat anderen zien en vinden.

Je zit in een tunnel. De werkelijke wereld dringt niet of nauwelijks meer tot je door. Bij SPREEK leer je onder meer hoe je uit die tunnel blijft.

Dit mag je voortaan vermijden

Er zijn een aantal dingen die je als stotteraar kunt doen die het stotteren verergeren. Lees wat de belangrijkste zijn en hoe je dit ombuigt:

Anderen recht in de ogen kijken als je praat.
Kijk in plaats daarvan náár ogen en naar het gebied rondom de ogen.
Van te voren bedenken wat je wilt zeggen/ bedenken wat je volgende zin gaat worden.
Zie in plaats daarvan voor je wat je wilt vertellen en geef dat door.
Staren of naar de grond kijken.
Houd in plaats daarvan je ogen beweeglijk en draai je hoofd mee in de richting waarin je kijkt, zodat je ogen in het midden blijven.

Ga er maar eens mee aan de slag en zie wat het voor je doet.