Het nut van lichaamstaal: non-verbale communicatie | Spreek
Communicatie
Communicatie is een essentieel onderdeel van ons dagelijks leven. Of je nu een gesprek voert met een collega, een presentatie geeft of een bericht overbrengt aan vrienden, communicatie speelt altijd een centrale rol. We communiceren niet alleen met woorden, maar ook met onze houding, gezichtsuitdrukkingen en de wijze waarop we reageren. Verbale communicatie draait om het gebruik van woorden en zinnen, terwijl lichaamstaal juist draait om alles wat we zonder woorden laten zien. Door beide vormen te gebruiken, kun je effectiever communiceren en beter inspelen op je gesprekspartner.
Waarom is non-verbale communicatie belangrijk? En hoe pas je het toe?
Presenteren is meer dan een inhoudelijk verhaal oplepelen. Woorden tot leven brengen, daar gaat het om. Het publiek meesleuren in jouw verhaal, zodat het nog lang na-echoot in hun hoofd. Je geeft tenslotte geen waardevolle informatie om weer snel vergeten te worden. Je wilt indruk maken! Het is van belang om effectief je verhaal over te brengen. Want goede communicatieve vaardigheden zijn in veel verschillende situaties essentieel.
Onmisbaar ingrediënt daarbij is het inzetten van non-verbale ondersteuning. Want dat geeft je verhaal de overtuigingskracht die je wilt bereiken. Als non-verbale ondersteuning ontbreekt of niet overtuigend is, kan het publiek gemakkelijk afgeleid raken en de aandacht verliezen.
Bekijk de video en lees wat non-verbale ondersteuning is en hoe je het toepast.
Wat is non-verbale communicatie?
De definitie van non-verbale communicatie is: alle vormen van kennis overbrengen waarbij geen woorden worden gebruikt, maar waarbij informatie wordt overgebracht via lichaamstaal, gezichtspieren, houding en gebaren. Je zou non-verbaal in staat moeten zijn om zonder te spreken toch duidelijk te maken wat je voelt of bedoelt. Sommige non-verbale signalen zijn universeel en worden wereldwijd herkend, zoals een glimlach als teken van vriendelijkheid of het optrekken van de schouders als uiting van onzekerheid.
Non-verbale ondersteuning is een krachtige wijze om iets uit te drukken. Denk bijvoorbeeld aan: ineen krimpen van de pijn, de handen voor het gezicht slaan bij angst, of opveren wanneer je verrast wordt. Je balt je vuist met opgestoken duim, of juist met de duim omlaag, als je iets geweldig vindt of juist helemaal niet. Je werpt je armen in de lucht van blijdschap en laat je schouders hangen als teken van somberheid. Ook gebruik je je handen en armen om bijvoorbeeld aan te geven of iets groot is of juist klein, hoog of laag, rond of vierkant.
Je gezichtsuitdrukking kan eveneens boekdelen spreken. Denk aan een tuitmondje, gefronste of opgetrokken wenkbrauwen, omhoog gekrulde mondhoeken. Een open mond, je ogen tot spleetjes knijpen, of juist wijd open sperren, laten eveneens zien wat je op dat moment voelt. Ook de klemtoon en intonatie in je stem zijn non-verbale signalen die extra informatie geven over wat je voelt en je betrokkenheid.
Verbale communicatie versus lichaamstaal
Verbale communicatie is de vorm waarbij we onze berichtgeving overbrengen met woorden. Denk aan het uitspreken van zinnen, het kiezen van het juiste taalgebruik en het duidelijk formuleren van je standpunt. Non-verbale bewegingen daarentegen bestaan uit alle signalen die we uitzenden zonder te spreken: lichaamshouding, het maken van oogcontact, gezichtsuitdrukkingen en zelfs het volume en de intonatie van ons stemgeluid.
Vaak zeggen gebaren meer dan de woorden die we gebruiken. Een glimlach, een frons of een bepaalde wijze van focussen kan de betekenis van je presentatie krachtiger maken of juist verzwakken. Het is daarom van belang om beide vormen te gebruiken, zodat je presentatie helder en overtuigend overkomt.
Emoties en interacties
Emoties zijn onlosmakelijk verbonden met communicatie. De manier waarop we die tonen, beïnvloedt niet alleen je eigen boodschap, maar ook hoe anderen deze ontvangen. Gezichtsuitdrukkingen, lichaamstaal en stemgeluid zijn krachtige middelen om gevoelens over te brengen zonder dat er een woord gesproken wordt.
Door bewust te zijn van je eigen gevoelens en deze op correcte wijze te gebruiken, kun je je story bekrachtigen en misverstanden voorkomen. Het erkennen van gevoel bij jezelf en bij anderen helpt om beter te communiceren en zorgt voor meer begrip in het gesprek. Zo bouw je aan sterke banden en een open sfeer waarin iedereen zich begrepen voelt.
Gezichtsuitdrukkingen: de kracht van je mimiek
Gezichtsuitdrukkingen zijn misschien wel het meest directe signaal van wat we voelen en bedoelen. Een oprechte glimlach, opgetrokken wenkbrauwen of een frons kunnen in één oogopslag duidelijk maken wat je intenties zijn. Door je bewust te zijn van je eigen gezichtsuitdrukkingen, kun je je boodschap krachtiger en duidelijker overbrengen.
Het is van belang om je mimiek af te stemmen op wat je zegt, zodat je presentatie congruent en geloofwaardig overkomt. Door gezichtsexpressie bewust te gebruiken, kun je niet alleen je boodschap versterken, maar ook sneller verbinding maken met je gesprekspartner en een positieve indruk achterlaten.
Waarom is non-verbale ondersteuning tijdens een presentatie zo belangrijk?
Je hebt van die sprekers die het publiek compleet in hun zak hebben. Iedereen hangt als luisteraar aan hun lippen. Het is handig om de luisteraar actief te betrekken bij je verhaal, zodat je boodschap beter overkomt. Dat komt omdat alles meedoet, let maar eens op hoe topsprekers dat doen.
Hun houding, handen, mimiek en de manier waarop zij waarnemen en verbinding maken, zet hun woorden kracht bij. De boodschap komt binnen. Maar staat iemand als een houten Klaas te spreken, dan is het moeilijk om je aandacht erbij te houden, laat staan dat het verhaal er ingaat als koek.
Dit komt omdat meer dan 55 procent van het effect van je verhaal wordt bepaald door hoe jij je lichaam laat meespreken. Tijdens interactie met het publiek, bijvoorbeeld bij het stellen van vragen, is het beter om te wachten op je beurt en ruimte te geven voor reacties. Daarom: hoe goed je verhaal inhoudelijk ook is, laat lichaamstaal nooit achterwege.
Hoe straal je non-verbaal zelfvertrouwen uit?
Zelfvertrouwen begint met hoe je visueel ruimte inneemt. Herken je het? Soms komt er iemand binnen die meteen de hele ruimte vult. Zo’n persoon neemt waar, beweegt het hoofd mee en is zichtbaar aanwezig. Het tonen van zelfvertrouwen sluit aan bij een fundamentele behoefte van de mens om zich te laten zien en erkend te worden.
Wie omlaag staart, of niet echt om zich heen kijkt, zich kleiner maakt of mensen niet durft aan te kijken, komt onzeker over. Dat gebeurt ook als je met je handen zit te frunniken, of dingen weglacht. Mensen strak aankijken is bepaald geen teken van zelfvertrouwen. Het is eerder intimiderend en vaak een vorm overcompensatie om de eigen onzekerheid te verbergen.
Zorg er dus voor dat je tijdens een presentatie visueel ruimte inneemt. Heb het lef om te durven kijken, ga niet staren, maar kijk rond. Bijkomend voordeel als je ruimtelijk waarneemt, is dat je toehoorders een kleiner onderdeel worden van een grotere visuele wereld en dat geeft je overzicht en rust. Kijk naar mensen met een pure interesse dat draagt bij aan een authentieke verbinding.
Kies voor de juiste dosering van non-verbale communicatie
Het is belangrijk om non-verbale ondersteuning juist te doseren. Het kan lastig zijn om de juiste balans te vinden, vooral als je voor een camera staat. Je woorden non-verbaal kracht bijzetten is in zo’n geval wel nodig, maar wordt behoorlijk uitvergroot. Zorg ervoor dat het niet teveel wordt. Je kunt jezelf eens opnemen en terugkijken hoe het overkomt. Regel is om je bewegingen voor de camera aanzienlijk kleiner te maken om je verhaal te ondersteunen, dan wanneer je op een podium staat.
Sta je in levende lijve voor een groep, dan geldt de volgende regel: hoe groter de groep die je toespreekt, hoe meer je jouw lichaam mag laten spreken. Het publiek mag jouw non-verbale signalen moeiteloos verwerken om je boodschap goed te begrijpen.
Maak het af met toonzetting
Naast lichaamstaal is toonzetting onontbeerlijk om overtuigend over te komen. Alles wat zacht is vertel je zacht, wat hard is hard, wat vrolijk is, vrolijk en wat serieus is, serieus. Wat snel is vertel je snel en wat langzaam is langzaam. Een verkeerde toonzetting kan het vuur van miscommunicatie aanwakkeren. Probeer het maar eens uit. Het voegt enorm veel toe aan de kracht van je verhaal.
Let erop dat de toon exact moet aansluiten bij de inhoud van de boodschap om verwarring te voorkomen.
De beste oefening
Oefening baart kunst. Een van de beste oefeningen om lichaamstaal goed onder de knie te krijgen, is het vertellen van sprookjes aan kinderen, waarbij je alle bovenstaande tips gebruikt. Uit onderzoek blijkt bovendien dat oefenen met kinderen bijzonder effectief is voor het verbeteren van de taal die je met woord en gebaar spreekt.
Veel succes!
Wil je meer leren over non-verbale communicatie, oefenen in de praktijk en waardevolle feedback en tips krijgen? Kijk dan bij ons aanbod van presentatie trainingen.
Heb je hulp nodig bij het kiezen van de training die het beste bij jou past? Bel gerust voor vrijblijvend advies: 0182-612345.
Een investering in je toekomst
Communicatie bestaat uit een samenspel van verbale en non-verbale elementen. Door beide vormen te begrijpen en bewust in te zetten, kun je effectiever communiceren en sterkere relaties opbouwen. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan je emoties, gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal, omdat deze een grote impact hebben op de manier waarop je boodschap wordt ontvangen.
De psychologie achter communicatie laat zien dat bewustwording en oefening essentieel zijn om je vaardigheden te versterken. In een wereld waarin communicatie steeds belangrijker wordt, is het investeren in je communicatieve vaardigheden een waardevolle stap voor zowel je persoonlijke als professionele ontwikkeling. Blijf oefenen, wees je bewust van je signalen en gebruik ze om je boodschap te versterken – zo blijf je groeien als spreker.
Artikel bijgewerkt op 5 juni 2025 door Robin Telgenhof
Artikel bijgewerkt op 5 juni 2025 door Robin Telgenhof