Wat is storytelling?

Storytelling: betekenis, uitleg, voorbeelden en tips

Iedereen kent het wel: Tony Chocolonely. Een goed voorbeeld van een merk dat storytelling heeft ingezet om het verhaal achter een product te vertellen. De ongelijke verdeling van de stukken chocola in de reep representeert de ongelijke verdeling in de wereld. Bovendien vertelt het etiket het verhaal van de productie die 100% slaafvrij is.

Storytelling is informatie aan een groep mensen overbrengen waarbij het tot de verbeelding van de luisteraars spreekt. Informatie komt zo tot leven. Door herkenbare situaties en personages te creëren, ontstaat een emotionele band tussen mens en het verhaal, waardoor het onthouden en begrepen wordt.

Het is de beste manier om een boodschap, visie, of andere informatie over te brengen op anderen. Storytelling leren is daarom echt de moeite waard. En niet alleen als het gaat om cijfers, droge stof en data. Elk onderwerp leent zich ervoor. Alles over storytelling, plus tips hoe je dit gemakkelijk zelf in de praktijk brengt, daar gaat dit artikel over.

Storytelling, hoe doe je dat?

Om duidelijk te maken hoe je storytelling in de praktijk brengt, eerst een voorbeeld wat storytelling niet is. Stel dat jij een presentatie gaat geven over storytelling. En begint met: ‘Welkom allemaal, ik wil het vandaag met jullie hebben over storytelling. Wat is het precies? En waarom werkt het zo goed? Wat zijn de do’s & don’ts omtrent storytelling? Dat ga ik jullie allemaal uitleggen. En ik geef tips waarmee je zelf aan de slag kunt…’ Zo’n inleiding is enkel een opsomming van feiten. Storytelling daarentegen is het vertellen van een verhaal. En daarmee kun je een speech of presentatie direct al beginnen.

Storytelling voorbeeld

Een voorbeeld van beginnen met storytelling lees je hieronder:

Ik houd niet van bioscopen. Maar ik zat er toch. Ik kijk liever thuis op de bank naar een goede film. Maar dat betekende dat ik zou moeten wachten. De film was net uit. Dus nam ik plaats op de rode pluche klapstoel, stoel 6, rij 9 om precies te zijn. Vanwege de bloedgoeie trailer die eerder die week mijn aandacht trok en me niet meer losliet. Want echt, de bioscoopzaal mijd ik gewoonlijk als de pest.

Omdat er altijd mensen voor me net iets te hard door de film heen keuvelen. Of, het niet de film is die me de adem beneemt, maar degene met een knoflookkegel pal achter me.
Wacht, het kan nog erger: een wildvreemde naast me die zo in de film zit, dat hij of zij alles om zich heen vergeet. En opeens gezellig tegen mij aankruipt. Waar we dan allebei heel erg van schrikken… Om nog maar te zwijgen over het stille gevecht. Want van wie is die armleuning tussen de twee stoelen nu eigenlijk?
Maar nu zat er ik er dus toch, in de bioscoopzaal. En verdomd, het was echt de moeite waard.

Dit gevoel zou jouw publiek ook mogen hebben als jij een presentatie geeft. Dat ze nergens anders willen zijn, dan bij jou. En terwijl ze ademloos naar je luisteren, alles en iedereen om zich heen vergeten. Ik ga het er vandaag over hebben hoe je dit aanpakt met behulp van storytelling. Want een goed verhaal met mensen en situaties die je herkent, gaat er bij iedereen in als koek.

Wat doet storytelling?

Zoals je uit het voorbeeld kunt opmaken is storytelling niets meer of minder dan mensen een situatie voorschotelen waar ze onmiddellijk innerlijke beelden en een gevoel bij krijgen. Wanneer je enkel opsomt waar je het over gaat hebben, lukt dat niet. Test het maar eens uit door dit nogmaals te lezen: Ik wil het vandaag met jullie hebben over storytelling. Wat is het precies? En waarom werkt het zo goed? Wat zijn de do’s & don’ts omtrent storytelling? Dat ga ik jullie allemaal uitleggen.
Deze woorden roepen geen enkel beeld bij je op. Het voorbeeld m.b.t. de bioscoop doet dat wel. Je bent je er waarschijnlijk niet zo van bewust als je naar iemand luistert die een story vertelt, maar op je onbewuste innerlijke beeldscherm speelt zich dan als het ware een film af.

Een beleving die blijft hangen

Storytelling neemt je toehoorders dus mee in een verhaal. Het zorgt voor een beleving. En dat heeft impact. Met andere woorden: wat jij vertelt blijft hangen. Opsommingen van feiten, droge materie, kille cijfers, of een regelrecht promotiepraatje zijn veel moeilijker om te onthouden, simpelweg omdat het geen film op het innerlijke beeldscherm van jouw publiek tovert. Daarom is overtuigen met storytelling zo belangrijk.

Je kunt het vergelijken met iemand de weg vragen. Als je enkel informatie krijgt als: eerste weg rechts, derde weg links, dan weer tweede weg rechts, vierde links en aan het einde linksaf, kost het enorm veel moeite om dit te onthouden. Vertelt de ander jou hoe je op je bestemming komt d.m.v. het oproepen van beelden, dan lukt dat wel. Een beschrijving als: wanneer je rechtdoor rijdt, passeer je een bloemenwinkel aan de rechterkant. En zodra je even later het grasveld passeert met speeltoestellen, sla je linksaf, enz., onthoud je veel gemakkelijker.

Waarom verhalen vertellen werkt

Ons brein denkt in scenes en verhalen. Met storytelling anticipeer je daarop. Je kunt het vergelijken met wat er gebeurt als jij je op de bank nestelt met een goed boek. Al lezende vergeet je alles en iedereen om je heen. Je wordt in het verhaal gezogen. En voelt de emoties van de hoofdpersoon. Daarom kun je als je het boek uit hebt moeiteloos het verhaal aan een ander doorvertellen. Lees je daarentegen een studieboek met enkel feiten en opsommingen, dan lukt dit de meeste mensen niet in één keer. Je moet de informatie echt bestuderen, wellicht aantekeningen maken en dingen voor jezelf gaan herhalen en repeteren voordat je die info zo tot je genomen hebt dat het beklijft.

Overtuigen met storytelling

Wil je overtuigen? Dan is storytelling een must. Want het werkt niet of nauwelijks als je bijvoorbeeld brandinstallaties verkoopt en je klanten vertelt dat dit de beste koop is, welke fantastische eigenschappen die installatie heeft, wat de technische specificaties zijn enz. Je boodschap heeft pas impact als je een verhaal vertelt waaruit dit blijkt. Dit doe je bijvoorbeeld door een situatie te beschrijven vanuit een (denkbeeldige) klant waarin jouw klanten zichzelf herkennen. Dat kan een situatie zijn waarin iemand dankzij jouw installatie behoed werd voor een ramp.

Verhalen emotioneren

Storytelling heeft alles te maken met emotioneren. Want mensen kopen geen product of dienst, maar emotie. Zo koop je geen TV maar kijkplezier, geen brandblusser, maar veiligheid, geen apparaat maar gemak. Vertaal jouw onderwerp daarom naar gevoel. De beste volgorde daarbij is: pijn, inzicht, plezier.
Starten met pijn heeft impact omdat mensen daar het meest gevoelig voor zijn. Dit stamt uit de oertijd. Door negatieve emoties beter te registreren dan positieve had je meer kans om te overleven.

Welke vormen van storytelling zijn er?

Het verhaal vertellen van een (denkbeeldige) klant of situatie is één vorm van storytelling. Je kunt ook metaforen (beeldspraak) gebruiken om data, cijfers, een visie, product, dienst of boodschap met impact te communiceren. Je maakt zodoende iets abstracts begrijpelijker door het te vergelijken met een concreet beeld of verhaal. Je schotelt je publiek een helder, visueel beeld voor. Dit maakt het voor hen eenvoudiger om wat je vertelt te onthouden.

Voorbeeld gebruik van metafoor

Een goed voorbeeld ervan is het volgende verhaal dat je misschien al eens ergens hebt gelezen. De auteur is mij onbekend. Het onderwerp is loslaten.

Twee monniken lopen langs de oever van een rivier. Daar treffen ze een oudere vrouw die door de rivier naar de overkant wil, maar het lukt haar niet op eigen kracht. Ze ziet de monniken aankomen en vraagt: “Kunnen jullie mij helpen de rivier over te steken?” De ene monnik antwoordt: “Nee, dat kunnen wij niet. Zoals je weet, is het ongepast als monniken en vrouwen elkaar aanraken”. De andere monnik zegt niets, stapt op de vrouw af en bukt zich zodat hij de vrouw op zijn rug kan dragen. Hij loopt door het water naar de overkant en zet haar daar af.

De monniken lopen verder. De eerste monnik zwijgt en staart naar de grond. De ander kijkt ontspannen om zich heen, onbezorgd en vrij van gedachten. Na een uur wandelen houdt de eerste monnik het niet meer uit en valt woedend uit: “Je kent toch de regel dat monniken geen fysiek contact mogen hebben met vrouwen! Waarom droeg je die vrouw dan naar de overkant?!” De andere monnik antwoordt: “Ik heb haar ruim een uur geleden afgezet aan de overkant. Waarom draag jij haar nog steeds op je schouders mee?”

Presenteer als een leider

Storytelling methode

Naast een verhaal dat de verbeeldingskracht van je toehoorders triggert en een goede opbouw (pijn, inzicht, plezier), bevat de storytelling methode nog een aantal belangrijke ingrediënten:

• Visueel spreken
• Stemgebruik
• Non-verbale ondersteuning

Visueel spreken

Visueel spreken houdt in: voor je zien wat je wilt vertellen en dit doorgeven. ‘Mijn vakantie was leuk’, zegt bijvoorbeeld niemand iets.  Zodra je echter een inkijkje geeft in het appartement, het geweldige uitzicht beschrijft en een smakelijk beeld voorschotelt van het ontbijtbuffet, gebeurt er iets anders. Want ons brein is een fantastisch instrument. Het kan moeiteloos herinneringen naar boven halen. Het breindeel van de zintuigen van je luisteraars wordt meteen actief wanneer je beschrijft wat er tijdens een diner op je bord lag, hoe het rook en smaakte. Vertel je beschrijvend over hoe je ging hardlopen, fietsen, of een andere lichamelijke activiteit uitvoerde, dan gaat het breindeel van de motoriek aan de slag. Zo wordt jouw verhaal een beleving bij je toehoorders.

Vertel je over een emotie? Ook dan brengt het enkel benoemen van een gevoel nauwelijks iets teweeg. Zo maak je niet veel los wanneer je vertelt: ‘’Ik was ontzettend boos en geïrriteerd’’. Maar wel als je het allemaal opnieuw voor je ziet en beschrijft ‘’Mijn nekharen gingen overeind staan, ik voelde mijn hart in mijn borstkas bonken en hoe ik mijn vuisten balde, waardoor mijn nagels zich in mijn hand priemden. De pijn voelde ik pas achteraf.’’

Stemgebruik

Ook het gebruik van je stem is cruciaal als je een verhaal vertelt. De meest gemaakte fouten daarbij zijn: monotoon spreken, alle zinnen hoog eindigen, te snel spreken, te zacht spreken, in één ritme spreken en spreken zonder pauzes in te lassen.
Een goed verhaal vraagt om afwisseling in volume, toon en ritme. Zodra je iets wilt benadrukken, mag je je stem iets harder laten klinken, of juist zacht. Spreek vrolijk wanneer je iets vrolijks vertelt. En laat je stem resoluut klinken zodra je een conclusie of statement maakt. Verhaal je over een conversatie tussen meerdere mensen, kies dan eens voor dialogen en geef iedere persoon een eigen identiteit door een andere stem op te zetten. Zo blaas je jouw verhaal leven in en wordt het geloofwaardig.

Non-verbale ondersteuning

Ook je gezichtsmimiek, houding, hand- en armgebaren zijn van groot belang bij storytelling. Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen meer waarde hechten aan non-verbale communicatie dan aan woorden. Dit betekent in de praktijk dat, wanneer jij iets vrolijks vertelt en daarbij niet blij, maar nors kijkt, niet geloofwaardig op hen overkomt. Gaat jouw verhaal over een winnaar, maar sta je er als een zoutzak bij, dan wordt wat jij zegt niet serieus genomen. Gaat het over vertrouwen en wend jij je hoofd af, dan roep je eerder wantrouwen op.

Storytelling met foto’s

Ook met foto’s kun je een verhaal vertellen. Sterker, één enkel beeld op zich kan dat. Er zijn fotografen die hier geweldig goed in zijn. Geef je echter een verbale presentatie, dan mag je voorzichtig zijn met het gebruiken van foto’s en afbeeldingen. Natuurlijk kun je er niet omheen als je als architect bijvoorbeeld vertelt over het ontwerp van een huis, of complete wijk. Dan wil iedereen zien hoe het gaat worden. Maar zodra het niet noodzakelijk is om beeld te gebruiken, laat dit dan achterwege.

Elk mens heeft namelijk zijn eigen ideaalbeelden bij onderwerpen en situaties. Je zorgt voor ruis als jouw foto daar niet aan voldoet.

Presenteren met storytelling

Presenteren met storytelling is, zoals je inmiddels begrepen zult hebben, dé manier om je publiek op het puntje van hun stoel te krijgen en overtuigend en geloofwaardig over te komen. Laat die kans dus niet liggen. De belangrijkste punten op een rij:

• Vermijd een opsomming van feiten, maar breng ze tot leven in een verhaal.
• Vertel het verhaal van een denkbeeldige klant, of kies voor metaforen.
• Deel je verhaal op in pijn-inzicht-plezier.
• Maak het visueel door beschrijvend te spreken.
• Gebruik je stem en lichaamstaal om je verhaal te ondersteunen en kracht bij te zetten.

Storytelling leren

Je kunt storytelling leren en oefenen tijdens een storytelling training, cursus of workshop. Bij SPREEK is storytelling standaard onderdeel van al onze Spreken in het openbaar trainingen. Er is veel ruimte om te oefenen in de praktijk. Je krijgt waardevolle feedback die je direct in de praktijk kunt toepassen. Ook als je kiest voor onze Spreekangst Masterclass, komt storytelling aan bod.

Storytelling tips

1. Schrijf je verhaal niet uit en leer het niet uit je hoofd, maar bepaal de grote lijnen. Schrijf desnoods wat punten op een kaartje als geheugensteuntje. Als je vervolgens voor je ziet wat je wilt vertellen en dit doorgeeft, zit je nooit om woorden verlegen en komt jouw boodschap het meest natuurlijk over.
2. Spreek harder dan je gewend bent. Als jij denkt dat je je stem verheft, vinden anderen het meestal een normaal volume. Bovendien kun je als je zacht spreekt niet of nauwelijks dynamiek aanbrengen qua toon en volume.
3. Las af en toe eens een spreekpauze in om de spanning van je verhaal op te voeren. En besef; een spreekpauze die voor jouw gevoel heel lang duurt, wordt als veel korter ervaren door je toehoorders. Maak er dus gerust een flinke spreekpauze van.

Wil je meer leren over storytelling, oefenen in de praktijk en waardevolle feedback en tips krijgen? Kijk dan bij ons aanbod van presentatie trainingen.

Heb je hulp nodig bij het kiezen van de training die het beste bij jou past? Bel gerust voor vrijblijvend advies: 0182-612345.