Plankenkoorts oplossen doe je zo…

Plankenkoorts, ook wel podiumangst genoemd, is een probleem dat velen maar al te goed kennen. De beklemmende angst die zich van je meester maakt wanneer je voor een publiek gaat spreken kan je stem doen trillen, voor klamme handen zorgen, je hart tekeer laten gaan alsof je een marathon loopt en je zelfs compleet in paniek doen raken. Lees hier het wie- wat-waar rondom plankenkoorts, plus 5 tips die helpen.

Wat is plankenkoorts?

Plankenkoorts is een diepgewortelde angst die opkomt wanneer je ‘op de planken staat’. Met andere woorden: als alle ogen op jou zijn gericht. Het uit zich in reacties die variëren van zenuwen en angst voelen tot bijvoorbeeld knikkende knieën, trillende handen, droge mond, misselijkheid, duizeligheid, hoge adem en een versnelde hartslag. Deze reacties zijn een gevolg van ons evolutionair ingebakken overlevingsinstinct. Als we gevaar signaleren maakt ons lichaam zich klaar om te overleven in de vorm van vluchten of vechten. En daar zijn al die lichamelijke sensaties een gevolg van.

Plankenkoorts versus gezonde spanning

Het is belangrijk om te begrijpen dat de symptomen van plankenkoorts dus een volkomen normale lichamelijke reactie zijn als je bang bent dat het mis gaat tijdens je performance. Maar natuurlijk zijn die symptomen ook uitermate lastig als je de planken op moet. Gelukkig is er veel aan te doen, zodat jij je voortaan comfortabel voelt en alleen gezonde spanning ervaart. Gezonde spanning is immers prettige spanning en leidt tot betere prestaties.

Gevolgen van plankenkoorts

Plankenkoorts heeft, in tegenstelling tot een dosis gezonde spanning, een verlammend effect op je prestaties. Of het nu gaat om belangrijke zakelijke presentaties, muziekvoorstellingen, spreken of zingen op een podium, tijdens een informeel gesprek , kringgesprek, toneelstuk of andere vorm van performance. Als je last hebt van een lichte vorm van angst, beklim je wel het podium, maar kan je niet de kwaliteit leveren die in je zit. Zorgt plankenkoorts ervoor dat je zaken gaat vermijden en voor geen goud voor een groep mensen durft te staan? Dan spreken we van een specifieke fobie.

Oorzaken van plankenkoorts

Er zijn tal van oorzaken die kunnen leiden tot plankenkoorts. Angst om beoordeeld te worden, om te falen, controle te verliezen of afgewezen te worden, kunnen afzonderlijk of gecombineerd bijdragen aan de intensiteit van plankenkoorts. Voor sommigen is plankenkoorts een diepgewortelde angst die teruggaat tot de kindertijd, terwijl anderen pas later in hun leven met plankenkoorts te maken krijgen door een specifieke gebeurtenis of ervaring.

Voorbeelden van oorzaken uit je kindertijd

Angst voor kritiek of afwijzing: Kinderen kunnen plankenkoorts ontwikkelen als ze bang zijn om negatieve reacties te krijgen van ouders, leerkrachten, klasgenoten of andere belangrijke mensen in hun leven. Ze zijn bang om te worden uitgelachen, bekritiseerd of afgewezen.

Verlegenheid: Sommige kinderen zijn van nature verlegen, wat kan leiden tot plankenkoorts. Ze voelen zich ongemakkelijk in sociale situaties en vermijden het om in het middelpunt van de belangstelling te staan uit angst voor negatieve reacties.

Eerdere traumatische ervaringen: Een traumatische ervaring, zoals gepest worden, vernederd worden in de klas of een andere negatieve sociale ervaring, kan leiden tot plankenkoorts bij kinderen. Ook een negatieve ervaring met bijvoorbeeld een spreekbeurt of presentatie leidt regelmatig tot plankenkoorts.

Perfectionisme: Kinderen die perfectionistisch zijn, kunnen bang zijn om fouten te maken en daardoor plankenkoorts ontwikkelen. Ze willen vermijden dat ze zichzelf voor schut zetten.

Gebrek aan zelfvertrouwen: Kinderen met een laag zelfbeeld of weinig zelfvertrouwen voelen zich onzeker over hun capaciteiten en kunnen vandaaruit plankenkoorts ontwikkelen.

Sociale druk: Soms leggen mensen met autoriteit, zoals ouders of leerkrachten te veel druk op kinderen om goed te presteren in het openbaar, wat plankenkoorts aanwakkert.

Jong geleerd is oud gedaan

Het spreekwoord: Jong geleerd is oud gedaan, bestaat niet voor niets. Daarom is het belangrijk om van jongs af aan vertrouwd te raken met bijvoorbeeld spreekbeurten en kringgesprekken. Wil je daar meer informatie over? Vraag hier een gratis previewles aan van de online training Angst voor spreekbeurten of van de online training Spreekangst bij jongeren.

Ook geven wij een training op locatie: Zelfverzekerd presenteren voor jongeren.

Voorbeelden van oorzaken op latere leeftijd

• Je hebt een keer een black-out gehad en bent sindsdien bang dat het opnieuw gebeurt.
• Je kreeg een keer paniekachtige verschijnselen, bijvoorbeeld tijdens het geven van een presentatie of een voorstelrondje omdat je overbelast was en je lichaam op dat moment een waarschuwingssignaal gaf om je daarop te attenderen. Je bent bang dat zoiets je opnieuw zal overkomen en gaat het podium vermijden.
• Je hebt een andere slechte ervaring met het toespreken van een groep mensen die er flink in heeft gehakt en wilt dit kostte wat het kost vermijden door voortaan het podium te mijden.

Zoek je hulp om van je plankenkoorts af te komen? Dan is de Masterclass Spreekangst een goed keuze.

Onze vijf tips voor het overwinnen van plankenkoorts

Het goede nieuws is dat plankenkoorts kan worden overwonnen. Lees hier onder onze praktische tips:

1.Ademhalingstip

Ga je iets vertellen aan een groep mensen? Zorg ervoor dat je begint met spreken op het einde van je uitademing. Begin dus nooit direct na een diepe inademing, maar adem eerst grotendeels uit. Want, hoe minder lucht, des te gemakkelijker het vertellen gaat.

2.Voorbereidingstip

Voorbereiden begint met een positieve mindset. Houd je daarom niet bezig met wat je niet wilt, maar met wat je wel wilt.

Ik wil op de planken staan zonder zenuwen…
Ik wil geen klamme handen en trillende benen krijgen als ik een presentatie ga geven…
Ik wil niet in paniek raken als ik voor al die mensen sta…

Deze 3 voorbeelden vallen niet onder: wat wil ik wel. Ze gaan over wat je wilt vermijden (zenuwen, klamme handen, trillende benen, paniek). En dan krijg je daar meer van.

Ik wil de luisteraars op boeiende wijze informatie geven over…, zodat zij daar hun voordeel mee kunnen doen, is een voorbeeld van wat wil ik wel.

3.Ontspanningstip

Elke goede performance komt letterlijk vanuit je tenen. Het is van belang dat we ervoor zorgen dat onze tenen ontspannen zijn. Je voelt dan meer ruimte van binnen. Als je je tenen krom houdt, zorgt dat voor spanning. Probeer het maar eens uit. Oefening baart kunst.

4.Tip voor de inhoud

Moet je een praatje houden? Houd verhalen zo to the point en simpel mogelijk en vermijd ingewikkeld taalgebruik. Het draagt allemaal bij aan rust in jezelf. Het is bovendien ook veel prettiger voor je toehoorders. Want hoe minder zij zich hoeven in te spannen om jouw verhaal te volgen, hoe beter het blijft hangen.

5. Kom in actie tip

Het ontlopen van presentaties of andere spreekmomenten vanwege plankenkoorts is geen oplossing. Je schuift het probleem voor je uit en bevestigt je angst. Die wordt daardoor juist groter. Oefen daarom serieus met de tips. Volg een spreekangsttraining als je extra hulp nodig hebt. Zelfs als je jarenlang met spreekangst kampt, wordt dit in 2 trainingsdagen getransformeerd in spreek-lef.

De beste training in podiumangst overwinnen

Heb je plankenkoorts? Dan sta je dus niet alleen. Het komt regelmatig voor en hoeft geen belemmering te zijn voor je persoonlijke en professionele groei. Iedereen bezit de vaardigheid om hiermee te dealen, als je maar weet hoe. SPREEK heeft meer dan 30 jaar ervaring met het oplossen van plankenkoorts. Al onze kennis en kunde komt samen in de Spreekangst Masterclass. Lees hier wat de Spreekangst Masterclass je biedt en hoe je je hiervoor kunt aanmelden.